Uitdagingen te lijf met datagedreven zorg

Gelre ziekenhuizen gaat schaarste te lijf met datagedreven zorg

De zorgsector staat voor een gigantische uitdaging om in een vergrijzende maatschappij met minder mensen meer zorg te leveren. En om daarbij ook nog eens de kosten binnen de perken te houden. Robert Winkel, programma manager Datagedreven Zorg bij Gelre ziekenhuizen, is gelukkig een optimist. “De ziekenhuiszorg kan ook heel veel efficiënter en effectiever als we erin slagen om meer waarde te halen uit alle data die we verzamelen. Er ligt een geweldige potentie, zowel op het gebied van waardegedreven zorg als samenwerking in de regio.”

Twee thema’s: waardegedreven zorg en regionale samenwerking

Waardegedreven zorg is zorg die georganiseerd is op basis van de behoeften en voorkeuren van de patiënt. Het is niet langer de arts alleen die bepaalt hoe het zorgpad eruitziet, maar arts en patiënt beslissen samen voor welke behandeling ze kiezen. Om de juiste opties aan de patiënt voor te leggen, heb je data nodig. Deze data kun je vervolgens ook gebruiken om de behandelingen verder te verbeteren.

Bij regionale samenwerking staat vooral de data-uitwisseling centraal. Nu wordt bij doorverwijzing naar een ander ziekenhuis de diagnostiek vaak nog eens dunnetjes overgedaan. Ook worden er bij transfers van patiënten handmatig allerlei data overgetypt. Het programma Datagedreven Zorg legt met behulp van het SAS Viya platform het fundament om de data-uitwisseling mogelijk te maken. Een ander doel is om ketenpartners eerder te informeren welke patiënten wanneer aan hen worden overgedragen, zodat de capaciteit in de hele keten kan worden geoptimaliseerd.

Geen puntoplossing, maar ziekenhuisbrede aanpak

Gelre ziekenhuizen werkt al jaren met SAS samen aan allerlei dataoplossingen in het ziekenhuis. “Het programma Datagedreven Zorg en dit hernieuwde partnership met SAS is echter anders van aard”, zegt Winkel. “Het uitgangspunt is nu niet een bepaald project waar we een data-oplossing voor nodig hebben, maar het op gang brengen van een ziekenhuisbrede beweging waarbij iedereen straks zelf met de data aan de slag gaat. De technische basis daarvoor is het SAS Viya platform met een breed pakket aan oplossingen zoals text analytics, enterprise analytics, model manager en event stream processing. Naast de techniek is ook het menselijk aspect van groot belang: hoe krijgen we iedereen mee? Hoe zorgen we ervoor dat alle medewerkers gaan nadenken hoe zij data in hun proces kunnen gebruiken? Niet alleen artsen en managers, maar ook verpleegkundigen, medisch secretaresses, mensen van de beddenreiniging. Ook daarbij vragen we SAS om mee te denken en mee te werken. We gaan samen hackathons en seminars organiseren, waarbij we medewerkers laten zien welke waarde er verscholen zit in data. Ook organiseren we samen opleidingen en trainingen, zodat medewerkers leren hoe ze via het self service platform zelf met de data aan de slag kunnen. Want nogmaals, dit draait niet om een project op een afdeling, we willen het hele ziekenhuis op een datagedreven manier leren werken. Het is onderdeel van een organisatiebrede strategie en aanpak.”

Han van der Zee, CIO van Gelre ziekenhuizen en verantwoordelijk voor het Routeplan Digitalisering, voegt toe: “Dit datagedreven initiatief is onderdeel van het programma Routeplan Digitalisering dat een vergaande digitalisering beoogt met betrekking tot het effectief, veilig en efficiënt samenwerken van zorgverleners onderling, met patiënten en met zorgverleners in de eerste, tweede en derde lijn. Dit sluit aan op de koers van Gelre ziekenhuizen voor 2025: Zorg Beter voor Elkaar.

Nieuw EPD, nieuwe visie op data

Daarbij haakt Winkel aan bij de implementatie van een nieuw Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). “Vanwege de EPD-implementatie zijn we alle processen op de twee locaties – Apeldoorn en Zutphen – aan het harmoniseren. Medewerkers zijn vanuit dat project al bezig met vragen als: hoe loopt het totale proces waar ik onderdeel van ben? Hoe verloopt de informatiestroom? Wanneer leg ik welke informatie vast? Nadenken over de vraag ‘hoe kan ik de informatie die ik en mijn collega’s vastleggen ook voor andere doelen gebruiken?’ is dan nog maar een kleine stap.” Wat niet wil zeggen dat die stap makkelijk is, waarschuwt Winkel. “Het zal op de ene afdeling makkelijker zijn dan op de andere. Neem de IC, daar wordt al ontzettend veel data verzameld en daar zijn intensivisten en verpleegkundigen al gewend om met data te werken. Daar kost het weinig moeite om medewerkers te overtuigen dat je door een combinatie van verschillende typen data meer voorspellende inzichten kunt genereren. Op een afdeling waar traditiegetrouw veel minder met data wordt gedaan, zal het echter lastiger zijn om medewerkers mee te krijgen. Het vinden van use cases is daarbij niet het probleem, de grootste uitdaging is het veranderen van de cultuur of werkwijze.” Tegelijkertijd is Winkel hoopvol over de veranderbereidheid van het personeel. “De zorg staat onder grote druk. Dat maakt dat mensen behoorlijk veranderingsgezind zijn.”

Durf te beginnen

De dataproducten, zoals dashboards of voorspellingen, zullen niet vanaf dag 1 perfect zijn, zegt Winkel. “De kunst is dat je durft te beginnen, ook als het product nog verder verbeterd kan worden. Natuurlijk moet je alle perspectieven in beeld hebben, denk aan governance, ethiek, techniek en het medisch perspectief. Op basis daarvan kun je bepalen hoe veilig en evidence based een uitkomst van een algoritme moet zijn. Met een signaal dat op de IC ontstaat ga je anders om dan met een voorspelling wanneer een patiënt het ziekenhuis mag verlaten.”

Doel: meest datagedreven topklinische ziekenhuis

Waar droomt Winkel nog van? “Dat wij het meest datagedreven STZ-ziekenhuis van Nederland worden (STZ staat voor Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen) om optimale patiëntgerichte topklinische zorg, opleidingen en onderzoek te bieden. Daarvoor is het nodig dat de datageletterdheid van alle medewerkers in ons ziekenhuis hoog is. Medewerkers moeten zich bewust zijn van de waarde die we kunnen halen uit datagedreven werken. Een uitdaging die we graag samen met SAS aangaan.”